Europejski raport “European PPP Market Update” podaje, że w 2014 roku w całej Europie zamknięcie finansowe uzyskały 82 inwestycje powyżej 10 mln euro w modelu partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). W sumie miały wartość około 18,7 mld euro. Najwięcej projektów PPP było w Wielkiej Brytanii. Polska plasuje się na jednym z ostatnich miejsc, zarówno pod względem liczby, jak i wartości takich inwestycji. Co można zrobić, aby zwiększyć w naszym kraju liczbę projektów w formule partnerstwa? Mają w tym pomóc między innymi nowe przepisy, ale cały rynek czeka przede wszystkim na nowelizację ustawy o PPP.
Polska w ogonie PPP w Europie
Raport przygotowany przez The European PPP Expertise Centre (EPEC) podaje, iż w 2014 zamknięcie finansowe osiągnęło w Europie 82 projektów w modelu partnerstwa publiczno-prywatnego, o łącznej wartości około 18,7 mld euro. Według EPEC daje to 15% wzrost w porównaniu z rokiem 2013. Tradycyjnie, tak jak w latach poprzednich, największym rynkiem pod względem liczby tego typu inwestycji oraz ich wartości pozostaje Wielka Brytania. W 2014 roku rozpoczęto w tym kraju 24 projekty warte łącznie około 6,6 mld euro (6 mld euro w 2013). Pod względem liczby inwestycji na drugim miejscu plasuje się Francja z 10 przedsięwzięciami w modelu PPP, a pod względem wartości – Turcja (około 3,5 mld euro). Polska w statystykach raportu zajmuje niestety jedno z ostatnich miejsc ,mogąc się pochwalić tylko dwoma projektami.
– Ponad połowa polskich projektów, w których udaje się znaleźć partnera prywatnego w Polsce to przedsięwzięcia małe, o wartości nie przekraczającej 5 mln euro – komentuje Bartosz Mysiorski, Wiceprezes Fundacji Centrum PPP, działającej na rzecz rozwoju rynku PPP w Polsce i prowadzącej najbardziej aktualną bazę krajowych projektów w tej formule. – Niestety PPP w Polsce wciąż dopiero raczkuje. Przyczyną tego stanu rzeczy jest przede wszystkim brak wiedzy i niski poziom kapitału społecznego. To się oczywiście zmienia na lepsze, ale wciąż zbyt wolno, a już na pewno wolniej niż moglibyśmy się tego spodziewać patrząc choćby na skalę potrzeb i wyzwań przed jakimi stają podmioty publiczne – podkreśla.
Rynek w Polsce czeka na nowelizację ustawy o PPP
Z pewnością pomogłoby, na poziomie legislacyjnym, doprecyzowanie, które wydatki z tytułu wynagrodzenia partnera prywatnego zaliczane są do wydatków majątkowych, a które do wydatków bieżących.
– Ministerstwo Gospodarki na początku 2014 roku zapewniało, że przygotuje nowelizację ustawy dotyczącą tych zagadnień do końca obecnej kadencji parlamentu. Obecnie można jednak zadać pytanie, czy decydentom politycznym wystarczy determinacji, by przeprowadzić sprawę przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów i Parlament. Samorządy bardzo na to liczą – podkreśla Bartosz Mysiorski.
Nowelizacja ustawy o PPP pozwoliłaby na dokładne sprecyzowanie jakie wydatki z tytułu wynagrodzenia partnera prywatnego są majątkowe, a jakie bieżące. W chwili obecnej jest to nieprecyzyjne i stanowi poważną barierę dla ograniczonych limitami zadłużenia samorządów. W efekcie jest to przeszkoda również dla prywatnych inwestorów chcących realizować projekty w formule PPP w poszczególnych regionach kraju.
– Przedsięwzięcia PPP rozpisuje się nawet na 20-30 lat i niejednokrotnie są to bardzo duże inwestycje w skali regionów. Nie dziwi więc, że proces, w którym dochodzi do podziału ryzyk jest zazwyczaj długi i skomplikowany. Każde jego ułatwienie jest na wagę złota – mówi Waldemar Olbryk, senior vice president, Skanska Infrastructure Development.
Kroki w dobra stronę
Jednymi z najważniejszych zagadnień przy projektach trwających z reguły kilkadziesiąt lat, zwłaszcza dla partnerów prywatnych angażujących środki finansowe na długi okres czasu, są kwestie dotyczące analizy ryzyka przy inwestycjach opartych o model PPP. W marcu b.r. zostało opublikowane i weszło w życie Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów ryzyka oraz czynników uwzględnianych przy ich ocenie, szczegółowo określające takie zagadnienia jak: ryzyko budowy, ryzyko dostępności oraz ryzyko popytu.
– Jest to na pewno użyteczne narzędzie pozwalające zamawiającemu zorientować się w niełatwej materii podziału ryzyk występujących przy przedsięwzięciach inwestycyjnych. Należy jednocześnie mieć świadomość, że każdy dokument regulujący kwestię tak indywidualną jak rodzaje ryzyk występujących w projektach inwestycyjnych, siłą rzeczy nie może przedstawiać wyczerpującej jej listy, bo taka jest niemożliwa do zdefiniowania. Stąd spodziewamy się, że musi upłynąć pewien okres dostosowania się praktyki rynkowej do powszechnego stosowania tej regulacji – komentuje Michał Dymicki, Zastępca Dyrektora Dep. Finansowania Strukturalnego Banku Gospodarstwa Krajowego.
Na pewno ważna kwestią jest również przemyślenie jak najlepiej przygotować projekty zanim wejdą na rynek. Zapewnienie profesjonalnego doradztwa dla partnera publicznego na każdym etapie projektu jest tu kluczowe i przyniosłoby tylko zysk dla obu stron partnerstwa.
Szansa na duże projekty infrastrukturalne
Partnerstwo publiczno–prywatne w Polsce jest ostatnio bardzo gorącym tematem, często poruszanym przez media, samorządowców i przedstawicieli firm prywatnych zainteresowanych tego typu inwestycjami. Spowodowane jest to m.in. nową perspektywą finansową UE 2014-2020, będącą ostatnim okresem w którym Polska może liczyć na tak duże wsparcie ze strony Brukseli. Przy jego pomocy Polska może zrealizować sporo projektów opartych o model hybrydowego PPP.
Wartość przedsięwzięć infrastrukturalnych, zwłaszcza w sektorze transportowym, zaprezentowana w raporcie EPEC jest olbrzymia. W Wielkiej Brytani tylko 3 największe z nich realizowane w formule PPP mają w sumie wartość około 4 mld euro: Intercity Express Programme (2,6 mld), Mersey Gateway Bridge (731 mln) i Aberdeen Western Peripheral Route (707 mln). Polska także potrzebuje projektów infrastrukturalnych, zwłaszcza w drogownictwie. Wykonane w ramach PPP, choć na krótką metę mogą wydawać się bardziej kosztowne, zwrócą się w dłuższej perspektywie czasu, zapewniając przy tym wyższą niż przy standardowych inwestycjach jakość i niższe koszty eksploatacji. Najpierw warto jednak uregulować przepisy z zakresu PPP, jak to miało miejsce w innych krajach europejskich, by mogła wzrosnąć liczba inwestycji w modelu prawdziwie partnerskim. Zwłaszcza tych najbardziej spektakularnych.
O Fundacji Centrum PPP
Fundacja Centrum Partnerstwa Publiczno-Prywatnego jest niezależną organizacją pozarządową typu non-profit, powołaną w 2008 roku.
Fundacja stawia sobie za cel zaspokajanie ważnych potrzeb publicznych m.in.
dzięki stosowaniu dostępnych i efektywnych narzędzi.
Założycielami Centrum PPP są: banki, kancelarie prawne, firmy doradcze, przedsiębiorstwa, regionalne agencje rozwoju, fundacje, związki, izby i stowarzyszenia gospodarcze – łącznie ponad 40 podmiotów prywatnych i publicznych, które są zainteresowane przełamywaniem marazmu, jaki panuje w Polsce w zakresie przygotowania inwestycji publiczno-prywatnych w przedmiocie świadczenia usług publicznych.
