Szanowny Pan
James B. Comey
Dyrektor FBI
Warszawa, 24 kwietnia 2015 r.
Szanowny Panie,
Jako twórcy polsko-amerykańskiego filmu dokumentalnego „Karski i władcy ludzkości” przekazujemy Panu – za pośrednictwem Ambasady USA – kopię filmu, który dziś, w 101. rocznicę urodzin Jana Karskiego, wchodzi na ekrany polskich kin.
Z tego filmu dowie się Pan, co w sprawie mordowania przez Niemców milionów polskich Żydów w czasie II wojny światowej zrobiło Polskie Państwo Podziemne. Polski rząd nie podjął kolaboracji z Niemcami, co było jednym z niewielu wyjątków w okupowanej Europie.
Historia Jana Karskiego opowie Panu, co robili Polacy, by pomóc swoim sąsiadom Żydom. Karski został wyznaczony przez Polskie Podziemne Państwo, by przekraść się przez okupowaną Europę i przekazać na Zachód pierwszą informację o planowej zagładzie Żydów, dokonywanej przez Niemców. Z narażeniem życia z własnej woli dwukrotnie wszedł do getta w Warszawie, a potem do obozu koncentracyjnego w Izbicy Lubelskiej, by zobaczyć nazistowskie zbrodnie na własne oczy i dać światu świadectwo Zagłady.
Karski wykonał zadanie i opowiedział o tym wszystkim przywódcom wolnego świata, w tym przede wszystkim prezydentowi USA Franklinowi Delano Rooseveltowi, błagając ich o pomoc dla polskich Żydów. Z naszego filmu, z ust Karskiego dowie się Pan, co zrobili wtedy przywódcy. Niewiele.
Jan Karski po wojnie został uznanym Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata, jednym z 6 532 Polaków odznaczonym przez państwo Izrael za ratowanie Żydów z rąk hitlerowskich oprawców. Polacy stanowią 26% wszystkich odznaczonych, będąc najliczniejszą narodową grupą w tym wspaniałym gronie. Prezydent Barack Obama w 2012 roku pośmiertnie uhonorował Karskiego Medalem Wolności. Jest bohaterem trzech narodów: Polski, Izraela i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.
W Polsce pod okupacją niemiecką za pomoc Żydom groziła kara śmierci. W innych krajach okupowanej Europy hitlerowskie prawo nie było aż tak surowe. Mimo to zarówno organizacje związane z władzami Podziemnego Państwa, jak i wielu zwykłych Polaków czynnie angażowało się w działania służące ocaleniu i przetrwaniu Żydów.
Nie wszyscy Polacy w tych strasznych czasach umieli pokonać strach, nie wszyscy zasłużyli na miano Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Niektórzy z nich nie zdali egzaminu odwagi, współczucia i ludzkiej przyzwoitości. Tego nie należy ani usprawiedliwiać – ani uogólniać. Nie pozwala to nikomu nazywać Polaków wspólnikami Hitlera.
O polskiej historii szczerze – czasem do bólu – mówią polscy historycy, wydane w Polsce książki, przedstawienia teatralne, polskie filmy, w tym i te, które zrobili niżej podpisani. Polska radzi sobie ze swoją niełatwą historią jak wolny i demokratyczny kraj powinien.
Doceniamy i popieramy Pańską intencję dokształcania obywateli na przykładzie tej straszliwej tragedii i zbrodni, jaką jest Holocaust. W związku z tym proponujemy, by zechciał Pan zorganizować dla wszystkich pracowników FBI projekcję filmu KARSKI I WŁADCY LUDZKOŚCI. Mamy nadzieję, że znajdzie Pan czas, by zobaczyć nasz film. Karski był u Roosevelta. Teraz jest u Pana.
Z poważaniem,
Sławomir Grunberg, reżyser, producent Dariusz Jabłoński, producent, reżyser
Dziedzictwo Jedwabnego, Wyrzutki Fotoamator, Pokłosie
