W drugiej połowie 2022 r. “władze” monetarne cztery razy z rzędu podniosły podstawowe stopy procentowe w strefie euro. Kluczowa stopa procentowa, po której banki mogą pożyczać nowe pieniądze z banku centralnego, wynosi obecnie 2,5 procent i jest najwyższym poziomem od grudnia 2008 roku. Wyższe stopy procentowe powodują, że kredyty są droższe, co spowalnia popyt i może przeciwdziałać wysokim stopom inflacji. Ma to szczególne zalety dla jednej grupy: wraz z rozwojem nadchodzi nowa era dla milionów oszczędzających w Niemczech. Po zakończeniu załamania stóp procentowych instytucje kredytowe znów walczą o ich przychylność.
„Obecnie obserwujemy intensywną konkurencję o oszczędności inwestorów, zwłaszcza wśród czołowych dostawców” – mówi Oliver Maier z porównywarki Verivox. Stopy procentowe oszczędności rosną we wszystkich dziedzinach, a według Maiera nie widać szybkiego końca, biorąc pod uwagę konkurencję między instytucjami finansowymi. „Aby nie pozostawać w tyle, instytuty są zmuszone do ciągłego poprawiania swoich warunków”. Wadą wyższych stóp procentowych: staje się to kosztowne dla kredytobiorców. Jednocześnie rosnące stopy procentowe mogą hamować rozwój gospodarczy w obszarze walutowym.
Według wyceny Verivox, ogólnopolskie oferty lokat terminowych na dwa lata przynoszą obecnie średnie oprocentowanie na poziomie 2,09 proc. (stan na 20 grudnia). W sierpniu było to zaledwie 0,82 proc. Po latach zerowych i ujemnych stóp procentowych, call money przynosi średnio 0,45 proc. Jednak wysoka inflacja obniża plony. Tylko w 2022 r. stopy procentowe overnight wzrosły z 0,02 do 0,50 proc., a od kluczowej podwyżki stóp procentowych EBC pod koniec lipca z 0,03 do 0,50 proc. Tendencja ta utrzyma się w nadchodzących miesiącach. Tak przynajmniej zakłada doradztwo finansowe FMH.
„Zakładamy średnią stopę procentową powyżej jednego procenta do Wielkanocy 2023 r. Na szczycie nowi klienci w bankach z niemieckim ubezpieczeniem depozytów mogliby otrzymać nawet 2,5 procent – pieniądze na telefon stają się zatem poważną konkurencją dla ofert lokat terminowych” mówi porada finansowa.
Tymczasem banki regionalne pozostają w tyle. Średnie oprocentowanie dwuletnich lokat terminowych w bankach Volksbanks, Raiffeisenbanks i Sparda wynosi 1,14 proc. Banki oszczędnościowe płacą średnio 1,21 proc. za lokaty terminowe. Średnio oprocentowanie połączeń w instytutach regionalnych jest nieco powyżej linii zerowej.
„Banki regionalne muszą uważać, aby ich klienci nie uciekli” – mówi Maier. „Kilku konkurentów reklamuje się obecnie z warunkami walki i próbuje ukraść klientów innym bankom”, mówi dyrektor zarządzający Verivox Finanzvergleich GmbH. Według własnych oświadczeń Verivox ocenia wszystkie 700 banków oferujących lokaty jednodniowe i terminowe, które publikują swoje oprocentowanie online. Portal konsumencki Biało też donosi o rosnących stopach procentowych.
Odkąd Europejski Bank Centralny (EBC) w walce z wysoką inflacją podniósł stopy procentowe w kilku etapach, rośnie zainteresowanie depozytami oszczędzających. Instytucje finansowe zarabiają pieniądze, pobierając więcej odsetek od pożyczek, niż płacą oszczędzającym.
Według danych porównywarki Check24 pożyczka ratalna powyżej 10 000 euro na okres 60 miesięcy kosztuje 187 euro miesięcznie, jeśli zostanie zaciągnięta w styczniu. W przypadku pożyczki o tej samej kwocie i okresie spłaty 196 euro miesięcznie przypadało do spłaty w połowie grudnia.
Stiftung Warentest stwierdza, że znacząco podniósł oprocentowanie kredytów w rachunku bieżącym udzielanych przez banki. „Kiedy banki obecnie podwyższają oprocentowanie kredytów w rachunku bieżącym, robią to natychmiast. Dynamika wzrosła od maja” – relacjonował Heike Nikodem z magazynu fundacji „Finanztest”. Według oceny dobrych 450 modeli kont w 171 bankach, banki naliczają obecnie średnio 9,94 proc. odsetek od debetu. W maju, przed badaniem rachunków bieżących przez „Finanztest”, w próbie losowej było to 9,25 proc.
21 lipca EBC podniósł stopy procentowe w strefie euro po raz pierwszy od jedenastu lat. Wyeliminowało to również oprocentowanie depozytów w wysokości 0,5 procent, które banki musiały zapłacić, jeśli zaparkowały środki w banku centralnym. Wiele instytucji finansowych przerzuciło związane z tym koszty na klientów prywatnych w postaci tzw. opłaty za przechowywanie.
Pomimo odwrócenia stóp procentowych, temat nie jest ostatecznie wyczerpany. W szczególności członek zarządu klienta prywatnego Commerzbanku , Thomas Schaufler , nie chce całkowicie zrezygnować z instrumentu opłat powierniczych w nagłych przypadkach. Jednocześnie Schaufler podkreślił: „Ale to nie jest narzędzie – i wszyscy się z tym zgadzamy – że chcemy wyjść z zestawu narzędzi w normalnych czasach”.
Rzecznicy konsumentów chcą również wykluczyć w przyszłości opłaty za przechowywanie dla klientów prywatnych. Obecnie w tej sprawie toczy się sześć procesów sądowych wniesionych przez Federalne Stowarzyszenie Organizacji Konsumentów (vzbv). „Nie widzimy powodu do wycofywania pozwów, dopóki banki nie uznają naszego roszczenia za zasadne lub nie wydają oświadczeń o umorzeniu” – podkreśla radca prawny vzbv David Bode.
„Wątpimy, czy opłaty za przechowywanie wynikają w rzeczywistości z oprocentowania depozytów w banku centralnym, zwłaszcza że EBC przyznał bankom wysokie kwoty zwolnień od 2019 r.” Gdyby opłaty za przechowywanie były pobierane niezgodnie z prawem, klienci banków mogliby być uprawnieni do zwrotu kosztów, mówią rzecznicy konsumentów.
Bazowa stopa procentowa znów po raz pierwszy dodatnia
Na początku roku podstawowa stopa procentowa w Niemczech po raz pierwszy od dziesięciu lat ponownie stała się dodatnia. Bundesbank podniósł wartość 1 stycznia do 1,62 proc., jak ogłoszono we wtorek. Powodem tego są podwyżki stóp przez Europejski Bank Centralny w ostatnich miesiącach w celu walki z inflacją.
Bundesbank oblicza bazową stopę procentową 1 stycznia i 1 lipca każdego roku według prawnie określonego klucza. Jest ujemny od 2013 roku i wynosił -0,88 procent od lipca 2016 roku. Stawka na rok 2023 ostatnio obowiązywała w pierwszej połowie 2009 roku.
Stopa procentowa służy w szczególności jako podstawa do naliczenia odsetek za zwłokę w sądzie. Niemiecki kodeks cywilny przewiduje oprocentowanie w wysokości 5 punktów powyżej stopy bazowej. W przypadku zadłużenia między firmami jest o 9 punktów wyższy.
